Bebeklerde İnek Sütü Alerjisi

İnek sütü alerjisi nedir?

Asıl adı İnek Sütü Protein Alerjisidir ve inek sütündeki yaklaşık 20 proteinden en azından birine karşı bağışıklık sisteminin anormal cevap göstermesidir. Süt çocukluğu ve erken çocukluk döneminin en sık görülen besin alerji türüdür.

Bulguları nelerdir?

İnek sütü protein alerjisinde semptomlar, basit kızarıklık ve kaşıntıdan hayatı tehdit eden anaflaksi dediğimiz ağır bir tabloya kadar değişebilir. Yine bağışıklık yanıtının özelliğine göre belirtiler bir çok organ ve sistemde (deri, sindirim sistemi, kalp damar sitemi, solunum sistemi vb.) görülebilir. İnek sütü direkt olarak (en sık), anne sütü aracılığıyla, fırınlanmış/ısıtılmış şekilde, fermente ürünler, ilaçlar ve solunum yolu ile alınmış olabilir.

En çok etkilenen organ deridir (%50-70). Bunu takiben sıklık sırasına göre sindirim sistemi bulguları (%50-60), solunum sistemi bulguları (%20-30), anafilaksi (%1-4) görülür. Reaksiyonun şiddeti duyarlılığın derecesi, alınan süt miktarı ve hazırlanış şekline göre değişir.

Cilt bulguları:

Egzama: İnek sütü protein alerjisinin bebeklerde en sıkverdiği semptom, atopik dermatit yani egzamadır. Egzama, yanaklar başta olmak üzere tüm vücutta görülen ciltteki pullanma, kızarıklık, kaşıntı ile seyreden bir cilt hastalığıdır.

Pişik: Uygun tedavi ve iyi bakımla geçmeyen veya sık tekrarlayan pişikler inek sütü alerjisinin bulgusu olabilir.

Kolik: Yapılan araştırmalar kolik bebeklerde inek sütü protein alerjisi olasılığı %10-30 oranında olduğunu göstermiştir.

Sindirim Sistemi bulguları:

İshal, kanlı dışkılama, kusma, karın ağrısı, erken doyma, iştahsızlık, makat etrafı kızarıklık ve çatlaklar, kilo alamama gibi bulgular ile beraber giden sindirim sistemi bulguları.

Anaflaksi: Vücutta ani şişme, nefes darlığı, bayılma, ölüm gibi bulgularla ortaya çıkan alerjik şok tablosudur. Nadiren görülür.

Bunun dışında astım, ürtiker (kurdeşen), saman nezlesi, geçmeyen öksürük, kronik demir eksikliği anemisine de yol açabilir.

İnek sütü alerjisinin başlangıç yaşı nedir?

İnek sütü protein alerjisi sıklıkla hayatın ilk haftalarındabaşlar ve 1 ile 6. ay arasında zirve yapar.

İnek sütü alerjisi teşhisi nasıl konulur?

Besin alerjilerinin tümünde en önemli tanı yöntemi aileden alınan öyküdür. Belirli besini yedikten sonra ortaya alerji bulgularının çıkması ve bu besin diyetten çıkarıldıktan sonra düzelmenin görülmesi tanıya götürür. Gene aynı şekilde anne sütü almayan bebeklerde,formül süt kullanımının bırakılıp yerine aminoasit formüla başlanmasını takiben alerji belirtilerinin kaybolması inek sütü protein alerjisi tanısını doğrular.

İnek sütü protein alerjisinde tanı ayrıntılı bir öykü, iyi bir fizik muayene, kan testleri, deri testleri, inek sütünün kesilmesi sonucu semptomların düzelmesi ve yükleme testi ile konur. Tüm testler negatif bile olsa bebeğin kliniği süt alerjisini düşündürüyorsa bebek süt alerjisi kabul edilir ve diyetten süt ve türevleri çıkarılır. Eğer semptomlar düzeliyorsa bebek süt alerjisi kabul edilir.

Onun dışında kanda ve ciltte alerji testleri yapılır. Kanda “İnek Sütü Spesifik IgE” tetkiki yapılır. Bu test ilaçlardan etkilenmez. Deri hastalığında yapılabilir.

Başvuracağımız diğer bir tanısal test yöntem Epidermal Deri testidir. Ciltte alerji testi bir çocuk alerji uzmanı tarafından yapılmalıdır.

İnek sütü alerjisi belirtileri olan bebek ve çocuklar alerji derecesine göre yükleme testi yapılıp yapılmayacağı kararı verilir. Sonuç olarak teşhis ayrıntılı öykü, alerji testleri, eliminasyon diyeti (alerjenin beslenmeden çıkarılması) ve gerekli durumlarda yükleme testi ile konur.

Ciltten alerji testi kaç yaşında yapılabilir?

2 aylıktan itibaren ciltten alerji testi yapılabilir.

İnek sütü alerjisinde tedavi

İnek sütü alerjisi tedavisi inek sütünün diyetten çıkarılması, gerekirse özel formülaların kullanılması ve semptom giderici ilaçların kullanımı şeklindedir.

Diyet tedavisi

Bebek yalnız anne sütü alıyorsa; Hayatın ilk 6 ayında sadece anne sütü alana bebeklerde anne diyetinden süt ve süt türevlerini çıkarmalıdır. Çünkü inek sütü proteini anne sütüne geçer. Bu nedenle annenin de inek sütü proteini içeren ve çapraz reaksiyon yapan gıdalardan diyet yapması gerekir. Ancak anne diyeti bozduğunda çocukta sorun olmuyorsa annenin diyet yapmasına gerek olmayabilir. Yalnız anneye mutlaka kalsiyum tedavisi başlanmalıdır

Bebek anne sütü + formül mama ile besleniyorsa: Bebeğin yalnızca anne sütü aldığı dönemde yakınmaları yoksa annenin diyete alınmasına gerek yoktur. Anne sütü alırken de bulguları varsa; anne gene süt ve türevlerini diyetinden çıkarır. İnek sütü, keçi sütü kökenli mamalar kesilir ve inek sütü alerjisi olan bebekler için özel üretilmiş formül sütler kullanılır. Anne sütüne de devam edilir.

Yalnızca formül mama ile besleniyorsa: Bebek süt alerjili bebekler için özel üretilmiş, hipoalerjen bir mama ile beslenmeye başlanır. İnek sütü alerjisi olan bebeklere yoğun hidrolize veya aminoasit bazlı mamalar önerilmektedir.

Çoklu gıda alerjisi olan inek sütü alerjili infantlarda, anne sütü alırken ağır egzaması veya alerjik reaksiyonu olan olgularda, non IGE ilişkili reaksiyonlardan eozinofilik özofajiti ve gıda protein indükleyici enterokolit sendromunda, kilo alımında duraklama ve boy uzamasında yavaşlama olan bebeklerde birinci tercih aminoasit bazlı mamalardır.

Ek gıda döneminde: Besin alerjili bebeklerde de ek gıdaya başlama tarihi açısından bir fark yoktur. Bebek anne sütü alıyorsa buna devam edilmeli.

Gene ilk bir yıl ana besin anne sütü, yokluğu veya yetersizliğinde hipoalerjenik mamadır. İlk 6-9 ay ek gıda miktarı 2 çay bardağı, 9-12 ay ise 2 çay bardağını geçmemeli. Ek gıda olarak süt ve türevlerinin olmadığı bir beslenme programı oluşturulmalı.

İlaç tedavisi

İnek sütü alerjisinin ilaç tedavisi yok. Ancak alerjiye bağlı ortaya çıkan semptomları gidermek için bazı semptom giderici ilaçlar kullanılabilinir. Mesela kaşıntı için kaşıntı ilaçları, egzama için steroidler, nemlendiriciler, solunum sıkıntısı veya astıma ait bulgular varsa nefes açıcı ilaçlar vb..

İnek sütü yerine keçi sütü verebilir miyim?

İnek sütü alerjisi olan çocuklar diğer hayvan sütlerine de genellikle alerjiktir. İnek sütüne alerji olan çocukların %80’ninde keçi sütü alerjisi de vardır.

İnek sütü alerjisi düzelir mi?

İnek sütü alerjisinin düzelmesi, birlikte astım ve alerjik nezlenin olup olmamasına, teşhis konulan yaşa, başka gıdalara alerji olup olmamasına ve alerjinin şiddetine gore değişebilmektedir. Genellikle hafifi inek sütü alerjileri 1 yaşına kadar düzelir. 1 yaşına kadar düzelme %45-55, 2 yaşına kadar %60-70, 3 yaşına kadar %80-90 ve 5 yaşına kadar %90 düzelme görülür. Bu oranlar çeşitli çalışmalarda farklılık gösterebilmektedir. Gene de erişkin yaşta da kadar devam eden süt alerjileri vardır.

İnek sütü alerjisi olan çocuk normal gelişir mi?

Eğer diyetleri uygun şekilde düzenlenirse büyüme ve gelişmede bir sıkıntı olmaz. Diyetleri düzenlenirken protein ve kalsiyum eksikliği oluşturmamaya dikkat edilmelidir. Alerji mamaları bebeğin ihtiyaç duyduğu enerji ve besin öğelerini hemen hemen tamamı ile karşılar.

İnek sütü alerjisi olan bebeğin ailesi nelere dikkat etmelidir?

• Sadece süt ve türevleri değil paketli gıdaların çoğunda da süt bulunduğu için etiketler dikkatle okunmalı, içeriğinde süt olan besinler tüketilmemeli.

• Çarpraz bulaşma risk yaratabileceğinden fırın, lokanta, okul gibi yerlerde dikkat edilmeli. Kullanılan çatal, bıçak, tabak ve tencerede daha önceki süt türevlerinin kalıntısı bile bazı çocuklarda ciddi alerjk reaksiyona yol açabilir.

• Süt ürünleri kullanılarak hazırlanmış kek, börek, pata, poğaça, krema, terbiye gibi yiyeceklertüketilmemeli.

• Süt alerjisi olan bebeklerde normal mamalar kullanılmamalı.

• İnek sütü alerjisi olan çocukların bir kısmının inek etine de alerjisi olabileceği akılda tutulmalı.

Alerji mamasının tadını ve kokusunu bebeğim sevmiyor, ne yapmalıyım?

Serbest amino asitli formül sütler özel yapılarından dolayı diğer standart formül mamalardan farklı tat ve kokuya sahiptirler. Bu endişe edilecek bir durum değildir. Bebeğiniz yaklaşık bir hafta içerisinde bu yeni tat ve kokuya alışacaktır. 6 aydan küçük bebekler gene daha uzun süredir anne sütü veya içerisinde bu yeni tat ve kokuya alışacaktır. 6 aydan küçük bebekler gene daha uzun süredir

• Bu durumda mamanın içine vanilya damlası, vanilyaçubukları eklenebilir. Bebek ek gıdaya geçmişse mama sebze meyve pürelerine eklenebilir.

• Bebeğinize ilk kez alerji için formül süt vereceğiniz zaman aç olmasına dikkat edin.

• Bebeğiniz tadına alışana kadar tek sıvı kaynağı olarak kullanın.

• Bebeğiniz 6 aydan büyükse, alerji için kullandığınızformül sütü suluk içerisinde verebilirsiniz.

• Bebeğiniz katı gıda dönemindeyse, hidrolize/serbest aminoaistli formül sütü yiyeceklerine deekleyebilirsiniz.

• UNUTMAYIN, bebeğiniz daha önceki alerjik semptomlardan dolayı beslenmeyi sorunlarlabütünleşik düşünebilir. Serbest amino asitli formül süt kullandığınızda semptomla karşılaşmayı engelleyeceğiniz için beslenmenin üzerindeki olumsuz düşünceleri de değişecektir.

Bebeklerde İnek Sütü Alerjisi

Yazarın Diğer Yazıları